Ψυχολογία
ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ
Το να υποβληθεί κάποιος σε μία χειρουργική επέμβαση, είναι ένα σημαντικό γεγονός στη ζωή του. Εκτός από το ίδιο το πρόβλημα, για το οποίο χειρουργείται, η καθ’ αυτή σκέψη του χειρουργείου, επισύρει σειρά ερωτημάτων και αποτελεί πηγή άγχους.
Οι παλαιότερες γενιές Χειρουργών συνήθως εστίαζαν αποκλειστικά στο τεχνικό χειρουργικό πρόβλημα του ασθενούς και το μηχανιστικό τρόπο επίλυσής του. Σήμερα, κοινωνίες με οργανωμένα συστήματα υγείας, ζητούν από το σύγχρονο Ιατρό μία πιο ‘ολιστική’ προσέγγιση στην καθημερινή κλινική πρακτική. Σώμα και ψυχή είναι –και πρέπει να θεωρούνται- αλληλένδετα και σε συνεχή αλληλεπίδραση το ένα με το άλλο. Επομένως, η πραγματικά ανθρώπινη προσέγγιση σημαίνει κατανόηση της ψυχολογικής κατάστασης του πάσχοντος και προθυμία στο να λυθούν οι ενδεχόμενες απορίες και να καλλιεργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης στη σχέση ιατρού-ασθενούς.
Σε ένα ήρεμο περιβάλλον, τηρώντας το απόρρητο και την ιδιωτική μορφή της επικοινωνίας, θα πρέπει ο ιατρός να αφιερώσει το χρόνο και το ενδιαφέρον του στο να εξηγήσει τα της επέμβασης και να προσφέρει ψυχολογική στήριξη.
Οι ασθενείς, είναι συχνά επιφυλακτικοί στο να δεχθούν την πραγματικότητα, και, όχι σπάνια, είναι παραπληροφορημένοι ή ημιμαθείς, πάνω στο πρόβλημα που τους απασχολεί. Η αρρώστια από μόνη της αποτελεί μία έντονη ψυχοπιεστική κατάσταση, κατά την οποία ο ασθενής εκδηλώνει άλλοτε άλλες ψυχολογικές αντιδράσεις. Εν όψει ενός προγραμματισμένου χειρουργείου, εμφανίζεται άγχος, ανησυχία για την έκβαση της εγχείρησης ή κάποιες φορές καταθλιπτικό συναίσθημα. Έτσι, εκφράζονται καθημερινά ερωτήματα-φοβίες όπως: μήπως κινδυνεύω να μην ξυπνήσω μετά το χειρουργείο, μήπως κινδυνεύω να πάθω επιπλοκές, μήπως ανακαλυφθεί η ύπαρξη καρκίνου, μήπως κινδυνεύω να αποκτήσω μία άσχημη ουλή, και άλλα πολλά. Η σωστή πληροφόρηση του ασθενούς από το Χειρουργό, διαλύει παράλογες φαντασιώσεις φόβου, που ενισχύονται από έλλειψη σωστής και επαρκούς πληροφόρησης. Ο Χειρουργός οφείλει να αντιληφθεί τον ψυχοδυναμικό μηχανισμό των όποιων αντιδράσεων και να συζητήσει διεξοδικά έναν-έναν τους λόγους που προκαλούν stress. Έτσι, θα ενισχύσει την εμπιστοσύνη στο πρόσωπό του και συγχρόνως, θα τονώσει την αυτοπεποίθηση του ενημερωμένου ασθενούς. Οι εξηγήσεις του γιατρού καθησυχάζουν, μειώνουν το άγχος και την αγωνία του ασθενούς και προσφέρουν, με σαφή δεδομένα και λογική, τη δυνατότητα αντικειμενικού ελέγχου της πραγματικότητας.
Πολλές φορές, στη φάση που ο γιατρός προτείνει, ως λύση του προβλήματος, το χειρουργείο, κάποιοι άνθρωποι αντιδρούν με τον γνωστό σε όλους μας μηχανισμό άμυνας, την άρνηση. Έτσι, δεν είναι σπάνιο φαινόμενο, συνάνθρωποί μας που έχουν κάποιο πρόβλημα υγείας (είτε αυτό τους προκαλεί εμφανή συμπτώματα, είτε όχι) και χρήζουν χειρουργικής επέμβασης, να αντιδρούν με τρόπο π.χ. ‘‘Δεν έχω απολύτως τίποτα… Δεν είναι δα και κάτι το σοβαρό αυτό που βρέθηκε στις εξετάσεις… Άσε τους γιατρούς να λένε τα δικά τους… Εγώ μέχρι χθες δεν ένιωθα τίποτα… Εμείς στην οικογένειά μου έχουμε γερό οργανισμό… Έχω προαίσθημα ότι δε θα πάθω τίποτα…’’ Το αποτέλεσμα είναι δυστυχώς θλιβερό και αρκετά συνηθισμένο στην καθημερινή πρακτική κάθε γιατρού. Είναι αρκετές οι περιπτώσεις που, εάν ο ασθενής αναζητούσε έγκαιρα τη χειρουργική διόρθωση του προβλήματός του, θα απέφευγε απρόβλεπτες οξείες επιπλοκές, που συχνά τον οδηγούν εκτάκτως στη χειρουργική αίθουσα, σε πολύ επιβαρυμένη κατάσταση, όντας πλέον υψηλού κινδύνου για μετεγχειρητική νοσηρότητα ή θνητότητα. Επιπλέον, είναι σε κάθε οικογένεια λίγο-πολύ γνωστές οι ιστορίες γνωστών μας, που άφησαν ένα αρχόμενο προειδοποιητικό σημάδι μιας κακοήθους νόσου -του οποίου η χειρουργική αφαίρεση θα μπορούσε να προσφέρει την πλήρη ίαση- να εξελιχθεί σε προχωρημένο, είτε τελικό στάδιο καρκίνου.
Ειδικότερα στην Χειρουργική θυρεοειδούς ή παραθυρεοειδών αδένων, μπορεί εύκολα ο ασθενής να ¨κάνει άρνηση¨ του προβλήματος του, επειδή ακόμη και ο προχωρημένος καρκίνος θυρεοειδούς μπορεί να μη φαίνεται στο λαιμό του ασθενούς, να μην υπάρχουν συμπτώματα και οι συνήθεις ορμονολογικές εξετάσεις να εξακολουθούν να δείχνουν φυσιολογικές, ενώ, τις μόνες υποψίες, τις θέτει συχνά, μόνο το υπερηχογράφημα.
Η ιδιαιτερότητα στην ψυχολογία του ασθενούς για μια επέμβαση στο θυρεοειδή, έγκειται α) στην εμφανή ανατομική περιοχή και την αγωνία του αισθητικού αποτελέσματος μετά το χειρουργείο, β) στην ευαισθησία όλων μας στην περιοχή του λαιμού, όπου νιώθουμε να διέρχονται ζωτικά ανατομικά στοιχεία, όπως οι φωνητικές χορδές, καρωτίδες, τραχεία, γ) στη γνώση για τη σχέση θυρεοειδούς με το μεταβολισμό και το άγχος μεταβολής του σωματικού βάρους δ) στη διαταραχή ορισμένες φορές της ορμονικής ισορροπίας –όσο παραμένει εντός μας ο πάσχων θυρεοειδής- με συνέπεια τη νευρικότητα, ευερεθιστότητα, ευσυγκινησία κ.λ.π.
Ο ψυχολογικά ήρεμος ασθενής, είναι ο σωστά ενημερωμένος ασθενής. Η τακτική που ακολουθείται, από ορισμένους ιατρούς στο ιατρείο τους, να μην κάνουν καν αναφορά στα λεπτά κι επικίνδυνα σημεία μίας επέμβασης, παρουσιάζοντας ως πανεύκολα τα πάντα και «χαϊδεύοντας» τα αυτιά των ασθενών, είναι επικίνδυνη και ενίοτε καταστροφική. Η διευκρίνιση όλων των λεπτομερειών της φάσης ανάρρωσης, πληροφορεί τον ασθενή και μειώνει το άγχος του. Τέλος, η καθοδήγηση της οικογένειας, ώστε να φανεί χρήσιμη στον υπό ανάρρωση χειρουργημένο ασθενή, είναι σημαντική.
Μία συνήθης κατάσταση που αδικαιολόγητα φορτίζει αρνητικά έναν υποψήφιο για επέμβαση θυρεοειδούς ασθενή, είναι το άκουσμα διηγήσεων σχετικά με προηγούμενη (φαινομενικά ίδια) εμπειρία φίλων, γνωστών, γειτόνων. Πάντοτε οφείλουμε να αντιλαμβανόμαστε ότι υπάρχουν διαφορετικές παθήσεις θυρεοειδούς, διαφορετικά επίπεδα βαρύτητας μιας συγκεκριμένης πάθησης θυρεοειδούς, διαφορετικοί οργανισμοί ασθενών με διαφορετικά συνοδά οργανικά προβλήματα υγείας και με διαφορετική ψυχοσύνθεση σε σχέση με την επικαλούμενη ενόχληση ή πόνο, μα προπάντων διαφορετικές χειρουργικές τεχνικές (μοντέρνες, παραδοσιακές), διαφορετικός τεχνολογικός εξοπλισμός χειρουργείου (υπερσύγχρονος, στοιχειώδης), διαφορετικοί Χειρουργοί (εξειδικευμένοι, γενικοί),… Έτσι, δεν έχουμε παρά να συζητήσουμε τη δική μας και μόνο περίπτωση, με τον Ειδικό Χειρουργό, που μας βεβαιώνει ότι μπορεί να αναλάβει και να πραγματοποιήσει αυτή την εγχείρηση, για εμάς, με επιτυχία.
Ο κος Καρβούνης έχει μία ιδιαίτερη ευαισθησία στην προσέγγιση του ασθενούς με πάθηση θυρεοειδούς. Μέσα από τη βιωματική εμπειρία, ως θεράπων ιατρός χιλιάδων ασθενών, σε εξειδικευμένη Μονάδα Ενδοκρινικής Χειρουργικής, με προϋπηρεσία σε Ελλάδα και Εξωτερικό, κι έχοντας μία φιλική, ζεστή προσωπικότητα, με έντονο το στοιχείο της ανθρωπιάς, κατανοεί την ποικιλία συναισθημάτων του ασθενούς, επικοινωνεί, καθησυχάζει, ενημερώνει και στέκεται διαρκώς δίπλα του. Σε αυτή την καθημερινή, επίμονη, ανθρώπινη ενδυνάμωση των ασθενών του έχει τη διαρκή στήριξη, αρωγή και συμβουλευτική της συζύγου του, Ψυχολόγου.