Όζοι Θυρεοειδούς

Οι οζώδεις βλάβες στον θυρεοειδή είναι ιδιαιτέρως συχνές και εκτιμάται ότι έως και το 50% του πληθυσμού μπορεί να εμφανίσει όζους. Οι όζοι θυρεοειδούς είναι συχνότεροι στο γυναικείο φύλο. Είναι καλοήθεις ή κακοήθεις, με περισσότερους τους πρώτους. Συχνά δεν είναι ορατοί και αντιληπτοί με την ψηλάφηση και συνήθως ανακαλύπτονται τυχαία με κάποιο υπερηχογράφημα. Η παρουσία των όζων, τις περισσότερες φορές, συνοδεύεται με φυσιολογική εξέταση ορμονών στο αίμα.

Εάν έχει πραγματοποιηθεί σπινθηρογράφημα θυρεοειδούς (που δεν είναι συχνά απαραίτητο), οι όζοι απεικονίζονται ως θερμοί (υπερλειτουργούντες) ή ψυχροί (υπολειτουργούντες). Οι ψυχροί έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο κακοήθειας, χωρίς και ο κίνδυνος των θερμών όζων να είναι αμελητέος.

Η Ιατρική Επιστήμη του σήμερα δεν έχει αποσαφηνίσει τον αιτιολογικό μηχανισμό δημιουργίας όζων. Απλά αναγνωρίζει κάποιους παράγοντες, όπως:

• υπερανάπτυξη του φυσιολογικού θυρεοειδικού ιστού
• έλλειψη ιωδίου
• χρόνια φλεγμονή του θυρεοειδούς, όπως στη θυρεοειδίτιδα Hashimoto
• εμφάνιση κύστεων στον θυρεοειδή
• λήψη ορισμένων φαρμάκων που επηρεάζουν τον θυρεοειδή
• γενετικοί παράγοντες και κληρονομικότητα
• περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως το κάπνισμα, η παχυσαρκία, το μεταβολικό σύνδρομο και το αλκοόλ
• ιστορικό θεραπευτικής ακτινοβολίας στην περιοχή του κεφαλιού ή του λαιμού

Στη μεγάλη τους πλειοψηφία οι όζοι στον θυρεοειδή ΔΕΝ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΑΠΟΛΥΤΩΣ ΚΑΝΕΝΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑ και είναι ΑΝΩΔΥΝΟΙ, έχοντας μία «ύπουλη» πορεία ανάπτυξης και επέκτασης.

Ανάλογα με το αν προκαλούν πίεση στα γειτονικά όργανα, παρατηρείται:

• αίσθημα ενόχλησης στο λαιμό
• ορατό ή ψηλαφητό εξόγκωμα ή πρήξιμο στο μπροστινό μέρος του λαιμού
• δυσκολία στην κατάποση (δυσκαταποσία)
• δυσφαγία αν πιέζεται ο οισοφάγος
• δύσπνοια ή αίσθημα πίεσης στον τράχηλο
• βραχνάδα ή αλλαγές στη φωνή
• βήχα ή αίσθημα ξένου σώματος στο λαιμό
• αίσθημα βάρους/πνιγμονής ή ευαισθησία/πόνο στην περιοχή

Ανάλογα με το αν προκαλούν υπερθυρεοειδισμό, εκδηλώνεται:

• ταχυκαρδία, αρρυθμίες
• άγχος, νευρικότητα, αϋπνίες
• τρεμούλιασμα δακτύλων
• μεταβολή βάρους
• εφίδρωση, ευαισθησία στη ζέστη
• διαταραχές στην έμμηνο ρύση (στις γυναίκες)
• διαταραχές στις συνήθειες του εντέρου

Σημειώνεται ότι όταν οι όζοι θυρεοειδούς αρχίζουν να προκαλούν αισθητά συμπτώματα στον ασθενή, η νόσος δεν είναι στο αρχικό στάδιο και πρέπει να αναζητηθεί άμεση λύση.

Εκτός από το ιατρικό ιστορικό και την κλινική εξέταση του λαιμού, η εξέταση εκλογής (όπως χαρακτηρίζεται στην ιατρική επιστήμη) είναι το υπερηχογράφημα θυρεοειδούς.

Με αυτό γίνεται η απεικόνιση του όζου, η μέτρηση του μεγέθους, η περιγραφή της σύστασής του (συμπαγής, κυστικός) και της σχέσης του με τα γύρω ανατομικά στοιχεία, η αξιολόγηση της παρουσίας ή όχι ύποπτων υπερηχογραφικών χαρακτηριστικών για κακοήθεια και τέλος ο έλεγχος για την παρουσία ύποπτων λεμφαδένων. Συνδυάζεται συχνά με ελαστογραφία του όζου, εκτιμώντας τη σκληρότητα αυτού και την πιθανότητα κακοήθειας. Περαιτέρω έλεγχος γίνεται με παρακέντηση του όζου.

Συνδυαστικά εκτελείται ορμονολογικός έλεγχος (TSH, T3, T4, Tg, Anti–TG, Anti–TPO, Calcitonin) και σε συγκεκριμένες περιπτώσεις μπορεί να ζητηθεί σπινθηρογράφημα θυρεοειδούς, αξονική/μαγνητική, PET, κλπ

Η βιοψία με βελόνη (FNA) είναι μία τεχνική που περιγράφηκε αρχικά στη Σουηδία, εδώ και πάνω από μισό αιώνα, για την εκτίμηση διογκώσεων του θυρεοειδούς αδένα. Βασίζεται στην αναρρόφηση κυττάρων του θυρεοειδούς διά βελόνης, με ή χωρίς τοπική αναισθησία, και περεταίρω εξέτασή τους στο μικροσκόπιο.

Τα ευρήματα της εξέτασης μπορούν να χαρακτηρισθούν ως καλοήθη, κακοήθη, ύποπτα για κακοήθεια ή ανεπαρκή για να τεθεί διάγνωση.

Η FNA (βιοψία με βελόνη) είναι μία συχνά χρησιμοποιούμενη μέθοδος στη διερεύνηση των όζων του θυρεοειδούς, προσφέρει σημαντικές πληροφορίες, ωστόσο η πληροφορία για το αν πρόκειται για καλοήθη όζο ή καρκίνο βασίζεται στην εξέταση ενός πολύ μικρού δείγματος κυττάρων και δεν μπορεί να μας προσφέρει τη βεβαιότητα ότι και τα γειτονικά κύτταρα δεν είναι καρκίνος.

Οι παρακεντήσεις αναρροφούν μικρό αριθμό κυττάρων, από συγκεκριμένα σημεία των όζων και συνήθως παρακεντούνται οι μεγαλύτεροι όζοι, επειδή αυτό διευκολύνει τον εκτελούντα την εξέταση.

Πολύ συχνά όμως, ασθενείς με μία ή πολλές προεγχειρητικές ‘καθαρές’ βιοψίες δια βελόνης, έχουν τελικά, μετά το χειρουργείο, θετική για καρκίνο βιοψία. Αυτό εξηγείται από το ότι η βελόνη των παρακεντήσεων βρέθηκε ελάχιστα μόλις χιλιοστά δίπλα από την καρκινική εστία και διέλαθε η σωστή διάγνωση.

Επομένως, το αποτέλεσμα της FNA έχει μόνο ενδεικτική και όχι αποδεικτική αξία. Την οριστική διάγνωση ότι δεν υπάρχει ή υπάρχει καρκίνος την παρέχει μόνο η βιοψία του θυρεοειδούς που έχει αφαιρεθεί κι εξετασθεί συνολικά.

Ένας όζος, για παράδειγμα, ολίγων χιλιοστών εμπεριέχει εκατομμύρια κύτταρα. Η παραμονή εντός του οργανισμού μιας παθολογικής εστίας (όζος) που, ίσως, παρά την αγωγή, δεν έχει μειωθεί σημαντικά ή εξαφανισθεί, επιτρέπει ανά πάσα στιγμή την μετάλλαξη σε καρκίνο.

Η μετάπτωση ενός όζου από την καλοήθεια στην κακοήθεια, κατά βάση, αφενός δεν θα προκαλέσει συμπτώματα, αφετέρου δεν θα επηρεάσει τις ορμονολογικές εξετάσεις.

Το μέγεθος ενός όζου, από μόνο του, δεν αποτελεί καθοριστικό κριτήριο για την πρόγνωση κακοήθειας. Κάποια υπερηχογραφικά χαρακτηριστικά του, όπως π.χ οι αποτιτανώσεις, τα όρια, η αγγείωση και εν γένει η μορφολογία ενός όζου, μπορεί να θέτουν υποψία νεοπλασίας. Υπάρχουν αρκετοί ασθενείς που αποφάσισαν το χειρουργείο λόγω ενός ευμεγέθους (π.χ 2,5 εκ) όζου και τελικά η βιοψία ‘αθώωσε’ τον μεγάλο όζο, αλλά βρήκε πολλαπλές καρκινικές εστίες σε άλλους, φαινομενικά ασήμαντους, ολίγων χιλιοστών, όζους.

Οι όζοι του θυρεοειδούς συνήθως δεν υποχωρούν ή μικραίνουν από μόνοι τους, καθώς το αίτιο που τους προκαλεί παραμένει ενεργό στη διάρκεια της ζωής. Ακόμη και όταν σε διαδοχικές υπερηχογραφικές εξετάσεις φαίνεται ότι ένας όζος έχει μικρύνει, αυτό συχνά οφείλεται σε μικρές διαφορές στην τοποθέτηση του κένσορα από τον χειριστή και όχι σε πραγματική μείωση.

Οι θυρεοειδικοί όζοι είναι εγκατεστημένες βλάβες που δεν αναμένεται να εξαφανισθούν (αυτοιαθούν). Αυξομειώσεις στο μέγεθος παρατηρούνται λόγω μεταβολής του υγρού (κολλοειδούς) που ενδέχεται να περιέχουν, ενώ το συμπαγές στοιχείο παραμένει και συνήθως αυξάνεται.

Η παρουσία τους απαιτεί τακτική ιατρική παρακολούθηση ή οριστική αφαίρεση.

Ο βραβευμένος ενδοκρινολόγος Χειρουργός Ενδοκρινών Αδένων Δρ. Ευάγγελος Καρβούνης MD, PhD, FACS, είναι Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και Fellow του American College of Surgeons. Με πολυετή εμπειρία, μετεκπαίδευση στη Ρομποτική Χειρουργική και πλούσιο ερευνητικό και ευρύ συγγραφικό έργο, είναι σε θέση να λύσει κάθε σας απορία σχετικά με το τι είναι οι όζοι θυρεοειδούς, πότε ο όζος είναι κακοήθης και πώς θεραπεύεται. Ως Διευθυντής Χειρουργός Ενδοκρινών Αδένων στην Ευρωκλινική Αθηνών, εφαρμόζει πρωτοποριακές τεχνικές μικροχειρουργικής και αποτελεί την κορυφαία επιλογή για ασφαλείς και αποτελεσματικές επεμβάσεις θυρεοειδούς και παραθυρεοειδών. Εμπιστευτείτε την ανθρωποκεντρική, εξατομικευμένη προσέγγισή του και κλείστε σήμερα το ραντεβού σας για ασφαλή θεραπεία και ταχεία αποκατάσταση.