Καρκίνος Θυρεοειδούς

Ο καρκίνος του θυρεοειδούς είναι σχετικά συχνός (1-2% όλων των καρκίνων), αλλά έχοντας πολύ καλή πρόγνωση, παραμένει μια σπάνια αιτία θανάτου στον γενικό πληθυσμό. Η συχνότητα εμφάνισής του ποικίλλει ανάλογα με τη γεωγραφική περιοχή, την ηλικία, το φύλο και άλλους παράγοντες.

Την τελευταία δεκαετία, ο καρκίνος του θυρεοειδή καταγράφει τη μεγαλύτερη ετήσια αύξηση εμφάνισης, σε σύγκριση με άλλες μορφές καρκίνου διαφόρων οργάνων. Αυτό πιθανότατα σχετίζεται τόσο με περιβαλλοντικούς παράγοντες, όσο και με τη σημαντική πρόοδο που έχει σημειωθεί στις διαγνωστικές μεθόδους.

Ο καρκίνος του θυρεοειδούς αδένα είναι 3-4 φορές συχνότερος στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες, γεγονός που συνδέεται πιθανώς με ορμονικούς παράγοντες. Στα παιδιά και τους εφήβους είναι σπάνιος και έχει καλή πρόγνωση.

Μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, όμως πιο συχνά η διάγνωση πραγματοποιείται σε άτομα μέσης ηλικίας, δηλαδή από την 4η δεκαετία της ζωής.

Στη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων καρκίνου θυρεοειδούς, ο ασθενής ΔΕΝ
ΕΧΕΙ ΑΠΟΛΥΤΩΣ ΚΑΝΕΝΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑ.

Η νόσος ανακαλύπτεται τυχαία ως όζος, συνήθως με υπερηχογραφικό έλεγχο.

Η νεοπλασία εξελίσσεται χωρίς να δίνει κανένα προειδοποιητικό σημείο στον ασθενή.

Στις λίγες περιπτώσεις που εκδηλωθούν συμπτώματα, αυτά περιλαμβάνουν:
● όζο ή μάζα στο μπροστινό μέρος του λαιμού, συνήθως ανώδυνη, που εντοπίζεται τυχαία
● αίσθημα ενόχλησης στο λαιμό ή άτυπος πόνος, που μπορεί να αντανακλά προς τα κάτω ή πλάγια
● βραχνάδα ή αλλαγή στην ποιότητα της φωνής, ιδιαίτερα αν ο όγκος πιέζει το λαρυγγικό νεύρο
● αίσθημα πνιγμού ή βάρους στον λαιμό
● δυσκολία στην κατάποση (δυσκαταποσία) και αίσθημα ξένου σώματος στον τράχηλο
● χρόνιο βήχα, χωρίς ιστορικό αναπνευστικής λοίμωξης ή άλλης εμφανούς αιτίας
● δυσκολία στην αναπνοή (δύσπνοια), αν ο όγκος πιέζει την τραχεία
● ψηλαφητοί, σκληροί και ανώδυνοι τραχηλικοί λεμφαδένες (διογκωμένοι λεμφαδένες στον λαιμό)

Δεν είναι γνωστό το αίτιο του καρκίνου, δηλαδή η Ιατρική Επιστήμη του σήμερα δεν έχει αναγνωρίσει σαφή σχέση αιτίου-αποτελέσματος.

Ωστόσο, καταγράφει κάποιους επιβαρυντικούς παράγοντες κινδύνου για καρκίνο θυρεοειδούς, όπως:

 ● έκθεση σε ακτινοβολία. Η θεραπευτική ή περιβαλλοντική έκθεση σε ακτινοβολία, ειδικά στην περιοχή του κεφαλιού και του τραχήλου, κατά την παιδική ηλικία, αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο. Παραδείγματα περιλαμβάνουν ακτινοβολία από ιατρικές θεραπείες, πυρηνικά ατυχήματα (π.χ. Τσερνομπίλ), κ.ά.
 ● οικογενειακό ιστορικό και γενετικοί παράγοντες. Η παρουσία καρκίνου του θυρεοειδούς σε συγγενικά πρόσωπα αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης της νόσου. Επιπλέον, ορισμένες γενετικές μεταλλάξεις, όπως στο γονίδιο RET, συνδέονται με τον μυελοειδή καρκίνο θυρεοειδούς
 ● φύλο και ηλικία. Ο καρκίνος του θυρεοειδούς εμφανίζεται συχνότερα στις γυναίκες και συνήθως σε άτομα μέσης ηλικίας
 ● θυρεοειδικές παθήσεις. Η παρουσία αυτοάνοσων θυρεοειδιτίδων, όπως η θυρεοειδίτιδα Hashimoto και η ύπαρξη βρογχοκήλης, σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του θυρεοειδούς
 ● παχυσαρκία. Το αυξημένο σωματικό βάρος έχει, επίσης, συσχετιστεί με μεγαλύτερη πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου θυρεοειδούς
 ● στρες. Πάμπολλες επιστημονικές συζητήσεις και μελέτες υπάρχουν για τη σχέση του άγχους και της ανθρώπινης ψυχολογίας με την καρκινογένεση
 ● συσχέτιση με άλλους καρκίνους. Γυναίκες που έχουν νοσήσει από καρκίνο μαστού έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου θυρεοειδούς, κατά 55% σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό

Η διάγνωση του καρκίνου του θυρεοειδούς γίνεται με τον παρακάτω κλινικοεργαστηριακό έλεγχο:

 ● λήψη ιστορικού και κλινική εξέταση. Περιλαμβάνει το ατομικό και οικογενειακό ιστορικό του ασθενούς. Η κλινική ψηλάφηση του τραχήλου από τον ιατρό, δυστυχώς, εντοπίζει μόνο το 4% του συνολικού αριθμού των όζων που είναι ψηλαφητοί, αναζητώντας παράλληλα διογκωμένους λεμφαδένες
 ● υπερηχογράφημα θυρεοειδούς και τραχήλου. Πρόκειται για την πιο ευαίσθητη και ειδική απεικονιστική εξέταση για τον εντοπισμό ύποπτων όζων, με χαρακτηριστικά, όπως μικροαποτιτανώσεις, αυξημένη αγγείωση, υποηχογένεια, ανώμαλα όρια και άλλα. Τονίζεται ότι το μικρό μέγεθος ενός όζου δεν αποτελεί απαραίτητα στοιχείο καλοήθειας, βρίσκοντας -στις μέρες μας- πολύ συχνά, μικροσκοπικά σε μέγεθος καρκινώματα, με επιθετική κάποιες φορές βιολογική συμπεριφορά
 ● παρακέντηση με λεπτή βελόνη (FNA). Αποτελεί τη βασική εξέταση για την κυτταρολογική επιβεβαίωση της κακοήθειας. Είναι αξιοσημείωτο ότι η δειγματοληπτική αυτή εξέταση μας δίνει περιορισμένες πληροφορίες για το μικρό δείγμα κυττάρων που εξετάσθηκε και συχνά δεν αντιπροσωπεύει την πραγματικότητα του συνόλου του αδένα
 ● αιματολογικές εξετάσεις. Δεν υπάρχουν δυστυχώς ειδικοί βιοχημικοί δείκτες για τον καρκίνο θυρεοειδούς, εκτός από την καλσιτονίνη που χρησιμοποιείται για το μυελοειδές καρκίνωμα. Τονίζεται με περισσή σαφήνεια, ότι, στη συντριπτική πλειοψηφία των περιστατικών με καρκίνο θυρεοειδούς, οι τιμές των θυρεοειδικών ορμονών (Τ3, Τ4, TSH) εξακολουθούν να δείχνουν φυσιολογικές
 ● ελαστογραφία. Εκτιμά υπερηχογραφικά τη σκληρότητα του όζου, βοηθώντας, ως ένα βαθμό, στην αξιολόγηση της πιθανότητας κακοήθειας
 ● περαιτέρω απεικονιστικές εξετάσεις. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστούν αξονική/μαγνητική τομογραφία, σπινθηρογράφημα θυρεοειδούς (για λειτουργικό έλεγχο και ανίχνευση μεταστάσεων) και άλλες εξετάσεις. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι πληροφορίες που μας δίνει και μόνο το υπερηχογράφημα είναι αρκετές.

Γενικά, η διάγνωση συνήθως ξεκινά με την τυχαία ή στοχευμένη ανεύρεση ύποπτου όζου, συνεχίζεται με τις παραπάνω εξετάσεις για την ακριβή διάγνωση και σταδιοποίηση του καρκίνου και εμπλουτίζεται κάνοντας:
  ● χαρτογράφηση του τραχήλου με υπέρηχο, από εξειδικευμένο ακτινολόγο, για να εντοπιστεί ενδεχόμενη λεμφαδενική διασπορά της νόσου και να βοηθήσει τον χειρουργό στο σχεδιασμό της επέμβασης

Δεδομένου ότι δεν είναι γνωστό το ακριβές αίτιο καρκινογένεσης, πέραν ενός γενικά υγιεινού τρόπου ζωής, δεν υπάρχουν σαφή μέτρα πρωτογενούς πρόληψης.

Αυτό που έχει ύψιστη αξία για τον ασθενή είναι η ΕΓΚΑΙΡΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ.

Συνεπώς, τονίζεται ότι ΕΠΕΙΔΗ στην πλειονότητα των περιπτώσεων, ο καρκίνος ΚΑΙ ΔΕΝ ΚΑΝΕΙ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ, ΚΑΙ ΔΕΝ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΤΙΣ ΘΥΡΕΟΕΙΔΙΚΕΣ ΟΡΜΟΝΕΣ, είναι ιδιαίτερα χρήσιμο όλοι μας να εντάξουμε ένα απλό ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΗΜΑ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ στον ετήσιο προληπτικό/προσυμπτωματικό μας έλεγχο (CHECK UP).

Με βάση την κυτταρική προέλευση και την ιστολογική τους εικόνα, περιγράφονται οι ακόλουθες μορφές καρκίνου θυρεοειδούς:

 ● Θηλώδης καρκίνος θυρεοειδούς. Είναι ο πιο συχνός, προέρχεται από τα θυλακιώδη κύτταρα του αδένα, μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, έχει αργή εξέλιξη και στην πλειοψηφία του άριστη πρόγνωση και μπορεί να χρειασθεί (όχι πάντα) συμπληρωματική θεραπεία με ραδιενεργό Ιώδιο. Πρόκειται για τον ιστολογικό τύπο καρκίνου που χειρουργούμε καθημερινά στο εξειδικευμένο Κέντρο μας.

 ● Θυλακιώδης καρκίνος θυρεοειδούς. Είναι λιγότερο συχνός, προέρχεται, επίσης, από τα θυλακιώδη κύτταρα, είναι συχνότερος σε άτομα άνω των 40 ετών και στις γυναίκες και είναι λίγο πιο επιθετικός από τον θηλώδη.

 ● Καρκίνος από τα κύτταρα Hürthle (ή οξύφιλος καρκίνος θυρεοειδούς). Αποτελεί περίπου το 4% των θυρεοειδικών καρκίνων, προέρχεται από ένα ειδικό είδος θυλακιώδους κυττάρου (κύτταρα Hürthle) και συμπεριφέρεται παρόμοια με τον θυλακιώδη καρκίνο.

 ● Μυελοειδής καρκίνος θυρεοειδούς. Αποτελεί το 3-5% των καρκίνων του θυρεοειδούς, αναπτύσσεται από τα παραθυλακιώδη (C) κύτταρα που εκκρίνουν την ορμόνη καλσιτονίνη, μπορεί να είναι σποραδικός ή κληρονομικός και δεν επιδέχεται θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο.

 ● Αναπλαστικός (ή αμετάπλαστος) καρκίνος θυρεοειδούς. Σπάνιος τύπος πιο επιθετικός, με την χειρότερη πρόγνωση, που εμφανίζεται κυρίως σε ηλικιωμένους.

 ● Λέμφωμα θυρεοειδούς. Σπάνιος επίσης τύπος καρκίνου που προέρχεται από τα λεμφοκύτταρα του θυρεοειδούς και ανταποκρίνεται θεραπευτικά στην ακτινοθεραπεία και τη χημειοθεραπεία.

Το θυλακιώδες και το θηλώδες καρκίνωμα αποτελούν τους πιο συχνούς και με καλύτερη πρόγνωση καρκινικούς τύπους. Η έγκαιρη και ορθή χειρουργική επέμβαση χαρίζει στη μεγάλη πλειοψηφία των παραπάνω περιπτώσεων πλήρη ίαση.

Το μυελοειδές καρκίνωμα του θυρεοειδούς (Medullary Thyroid Carcinoma – MTC) αντιπροσωπεύει ένα μικρό ποσοστό των περιπτώσεων καρκίνου του θυρεοειδούς. Μπορεί να εμφανιστεί είτε σποραδικά είτε στο πλαίσιο κληρονομικών συνδρόμων, όπως η Πολλαπλή Ενδοκρινική Νεοπλασία τύπου 2 (MEN2).

Συνδέεται διαγνωστικά με την αυξημένη τιμή καλσιτονίνης στο αίμα. Είναι πιο επιθετικό σε σχέση με τις θυλακιώδεις μορφές, ωστόσο αντιμετωπίζεται χειρουργικά με επιτυχία, με ριζικές επεμβάσεις, επιτυγχάνοντας καλή πρόγνωση. Αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του θυρεοειδούς ή συναφών συνδρόμων, είναι σημαντική η γενετική αξιολόγηση του ασθενούς και των μελών της οικογένειάς του.

Είναι αξιοσημείωτο ότι, σε ήπια αύξηση της τιμής καλσιτονίνης, η άμεση/έγκαιρη αφαίρεση του θυρεοειδή αδένα, προς μεγάλη μας ανακούφιση, προσφέρει οριστική λύση και ίαση, προλαμβάνοντας τη νόσο σε μία καλοήθη-προκαρκινική κατάσταση, που ονομάζεται υπερπλασία C κυττάρων.

Τα στάδια του θυρεοειδικού καρκίνου καθορίζονται με βάση το διεθνές σύστημα TNM, το οποίο αξιολογεί την τοπική έκταση του όγκου (Τ), τη λεμφαδενική διασπορά (Ν) και την παρουσία απομακρυσμένων μεταστάσεων (Μ) και διακρίνουμε τα στάδια 0 έως IV.

Η σταδιοποίηση μιας νεοπλασίας έχει καθοριστική αξία για την πρόγνωση και την καλή επιβίωση του ασθενούς. Η έγκαιρη απομάκρυνση από τον οργανισμό μας εστιών βλάβης, που και μόνο θέτουν την υπόνοια κακοήθειας («γκρίζες ζώνες»), μας χαρίζει μία θέση ιδανικά σε μία καλοήθη-προκαρκινική κατάσταση ή έστω σε μία αρχόμενη κακοήθεια. Αυτό σημαίνει πλήρης και αποτελεσματική αντιμετώπισή της νόσου και ομαλή συνέχιση της ζωής μας.

Στην πλειονότητά τους τα συνήθη θυρεοειδικά νεοπλάσματα ΔΕΝ ΔΙΝΟΥΝ ΜΕΤΑΣΤΑΣΕΙΣ σε άλλα όργανα. Αναπτύσσονται εξαιρετικά αργά, σεβόμενα τα γειτονικά ανατομικά όργανα. Αν επεκταθούν πέραν την θυρεοειδικής κάψας, προσβάλλουν μόνο τους γειτονικούς λεμφαδένες, σε τοπικό επίπεδο, κάτι το οποίο είναι χειρουργικά αντιμετωπίσιμο.

Ο καρκίνος του θυρεοειδούς, κατά βάση, δεν είναι κληρονομικός. Σπάνια, σε κάποια μυελοειδή νεοπλάσματα μπορεί να έχει γενετική προδιάθεση.

Ωστόσο, δεδομένης της εμφάνισης ενός περιστατικού καρκίνου θυρεοειδούς σε μία οικογένεια, συστήνεται προληπτικά ο υπερηχογραφικός έλεγχος και των άλλων μελών.

Η Χειρουργική επέμβαση, από εξειδικευμένο Χειρουργό, αποτελεί τη βασική θεραπεία. Πραγματοποιείται θυρεοειδεκτομή, ολική ή μερική (αφαίρεση ολόκληρου ή τμήματος του θυρεοειδούς), που μπορεί να συνοδεύεται με λεμφαδενικό καθαρισμό τραχήλου.

Η θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο (I-131) γίνεται επικουρικά, σε ορισμένες περιπτώσεις, με βάση κάποια διεθνή κριτήρια (guidelines). Χορηγείται ραδιενέργεια σε μορφή κάψουλας ή υγρού από το στόμα, μετά τη χειρουργική επέμβαση, με σκοπό την καταστροφή τυχόν υπολειπόμενων καρκινικών κυττάρων.

Στο σημείο αυτό τονίζεται, το τεράστιο όφελος που έχει ο ασθενής, με το να απομακρύνει έγκαιρα τον νεοπλασματικό θυρεοειδή από πάνω του, ΩΣΤΕ ΝΑ ΜΗΝ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ, με βάση τα διεθνή κριτήρια, να λάβει ραδιενέργεια και να υποστεί όλη την ταλαιπωρία της απομόνωσης.

Άλλες θεραπείες, όπως πχ ακτινο – ή χημειο-θεραπεία είναι σπανιότατες.

Καθόλου. Η πρόγνωση του συνήθους θυρεοειδικού καρκίνου είναι εξαιρετική.
Συνεπώς, ένας ασθενής που διαγιγνώσκεται με καρκίνο θυρεοειδούς έχει κάθε λόγο να αισιοδοξεί, καθώς με έγκαιρη και εξειδικευμένη χειρουργική αντιμετώπιση, μπορεί να ξεπεράσει οριστικά την ασθένεια και να απολαύσει μια φυσιολογική ζωή.

Ο Δρ. Ευάγγελος Καρβούνης MD, PhD, FACS, είναι βραβευμένος ενδοκρινολόγος χειρουργός, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής Αθηνών και Fellow του American College of Surgeons. Με εξειδίκευση στη ρομποτική χειρουργική και πολυετή εμπειρία, σήμερα εργάζεται ως Διευθυντής Χειρουργός Ενδοκρινών Αδένων στην Ευρωκλινική Αθηνών και εφαρμόζει πρωτοποριακές τεχνικές μικροχειρουργικής. Είναι σε θέση να λύσει κάθε σας απορία αναφορικά με τον καρκίνο του θυρεοειδούς και αποτελεί την κορυφαία επιλογή για ασφαλείς και αποτελεσματικές επεμβάσεις θυρεοειδούς και παραθυρεοειδών. Επικοινωνήστε σήμερα με τον γιατρό, είτε τηλεφωνικά, είτε συμπληρώνοντας τη φόρμα επικοινωνίας και προγραμματίστε την επίσκεψή σας για σωστή διάγνωση και εξατομικευμένη θεραπεία.